Malumunuz bu liderlik denen şeyin, ne menem bir şey olduğu ile ilgili çok şey yazıp çizdik. Liderliğin envai çeşidi mevcut ve duymamış olanlarınız için bir diğerinden bahsedeceğim biraz : Dijital Liderlik.
İki önceki yazıda, otomasyonun geleceğin işlerine olası etkilerinden ve kendimizi yakın ve orta vadede geleceğe hazırlamak için yapmamız gerekenlerden bahsetmiştik. Bu yazı, o konuya devam niteliği taşıyor.
Dijital Liderlik nedir?
Denilen o ki; önümüzdeki yıllarda şirketler çok daha fazla dijital lidere ihtiyaç duyacak ve dijital liderlik çok değerli hale gelecek. O halde önce dijital liderliğin ne olduğunu anlamaya çalışalım.
Dijital liderlik, aslında farklı disiplinlere ait yetkinliklerin bir arada taşınması durumu. Dijitalleşen dünyada klasik yöneticilik, işletmecilik ve stratejik düşünme yetenekleri ile dijital çağın araçlarını bilme ve kullanma becerilerinin birleştirilmesi. 3 temel boyutu var:
a) ICT Capability : “Information and Communication Technologies” yani internet ve iletişim teknolojileri konularında yetkinlik sahibi olmak. Bulut teknolojisi, yeni uygulamalar, veri analizleri gibi son yılların yükselen yeni teknolojilerini bilmek, kullanmak yeteneği, dijital liderliğin ilk ve ayırdedici özelliği.
b) Business Acumen : “İş zekası”, işi kavrama yeteneği. Dikkat ederseniz mevcut işi çok iyi bilmekten değil, iş konusunda keskin bir zekaya ve hızlı kavrama yeteneğine vurgu yapılıyor. Çünkü “iş” artık çok hızlı değişiyor. Bu boyut işin operasyonel tarafı ile ilgili. Lider elbette satış, pazarlama, finans gibi birçok konuya hakim de olmalı.
c) Strategic Leadership : Yeni eğilimleri, gelecek beklentilerini, işletmeyi götürmesi gerekli yönü ve iş yapma şeklini öngörme yeteneği. Müşterinin şu an ne istediğinin yanı sıra, gelecekte ne isteyeceğini de kurgulayabilme yeteneği.
İşte bu üç boyuta da sahip ve bunları etkili kullanan kişiye, dijital lider deniyor ve gelecekte neden ve nasıl çok önemli halde geleceğini anlamak için kahin olmaya gerek yok. Bugün de bu özelliklere sahip birini istemeyecek bir işletme yok zaten. Mesele şu ki, dijital dünya konusunda çok etkili olan kişilerin çoğunda “iş zekası”, eski usül yöneticilik, vizyonerlik, liderlik özellikleri sınırlıyken, bu konularda iyi olanlar da dijital dünyada pek ehil değiller. Çok hızlı değişen çağda bir geçiş dönemdeyiz ve arada doldurmamız gereken büyük bir boşluk görüyorum ben.
Dijital Liderliğe ne kadar uzaksınız?
Dijital dünyaya hakim olmak, yeni teknolojileri bilmek ve etkili kullanmak tabi ki çok önemli ama, hala bunları üretim alanları ile, işletmenizde çalışan binlerce insan ile entegre etmeniz gerekiyor. İşin devamlılığını sağlayacak, doğru işleyen sistemler kurgulayıp devreye alacak, işletmenin pek de dijital olmayan bin bir sorununa çözüm getirecek insanlara her zaman ihtiyaç var. Konu; bunları halihazırda çok iyi yapanların, dijital dünyanın yeni teknolojilerini yavaş yavaş öğrenmeye başlaması, ya da, yeni yetme dijital çağ çocuklarının diğer yetkinlikler ile donanmasında.
Kendimize küçük bir test yapalım. Aşağıya sıralayacağım kelime ya da ifadelerin ne kadarına hakim olduğunuzu, ne kadarı hakkında bilgi sahibi olduğunuzu, ne kadarını ilk kez duyduğunuzu değerlendirin. Böylece dijital çağın gerekliliklerinin neresinde olduğunuzu da kabaca görebilirsiniz. Bu arada hiç adetim olmamasına ve sevmememe rağmen, bu yazıda kavramların İngilizcelerini kullanıyorum. Bunun iki sebebi var: Türkçe karşılıkları çoğunlukla kafanızda bir çağrışım yapmıyor ve İngilizceleri ile ilgili bilgi edinmek isterseniz internette arayıp bulmanız çok daha kolay. Buyurun mini testimize:
- Big data analysis
- Mobilty
- New mobile apps
- Business analytics
- Unstructured mining data
- Content analysis
- Semantic technologies
- Internet of things
- ICT architecture
- IT and business architecture alignment
- Social Media
- CRM
- SMAC Technologies
- PLC
- S7 1200
Bunlar bugünün çok konuşulan başlıklarından sadece birkaçı. Yazının başında bahsettiğim otomasyon yazımdan sonra ben de bu konulardaki ilgimi ve ayırdığım zamanı arttırmaya başladım. İki yeni küçük hamle yaptım ki, nerede olduğumu ve yürümem gereken yolun uzunluğunu anlayayım. Yaptım ama inanın gözüm de çok korktu.
İnternetteki sınırsız eğitim olanaklarından bahsetmiştik. Küçük bir araştırma sonucu Hindistan’ın önemli üniversitelerinin birinin “Endüstriyel Otomasyon” konusunda ücretsiz, 12 haftalık bir eğitim başlatacağını öğrendim ve kaydoldum. Sonra, birçok farklı kaynaktan, otomasyon ve programlama konularında ön bilgiler alıp kendimi bu eğitime hazırlamaya çalıştım. Fakat üzülerek gördüm ki; artık eskisi kadar hızla öğrenemiyorum sanırım. Konuları takip etmekte oldukça zorlandım. Tabii bunda, elektronik alt yapımın ve programcılık tecrübemin yok denecek kadar az olmasının da etkisi var. Yıllar geçtikçe bu konuda giderek daha iyi olmayacağım da bir gerçek. Benden bir önceki nesil, hem daha ileri yaşta olmaları hem de görece daha az dijital büyümeleri nedeniyle çok daha fazla zorlanacaktır.
Kısacası, hadi yukarıdaki başlıkları hemen öğrenip kendimizi geliştirelim demek o kadar da basit değil. Yeni şeyler öğrenmek üzere işe giriştiğinizde beyninizde zorlayıcı bir gerginlik başlar; okuduğunuzu anlamak, beyinde yeni yollar inşa etmek ve o bilgiyi mevcut bilgileriniz ile birleştirmek gereklidir. Sanırım bu duyguya alışmak zorundayız çünkü bu konular ile ilgili okuduğum, dinlediğim ne varsa, hepsinin üzerinde birleştiği tek bir nokta var: her şey çok hızlı değişiyor ve sürekli yeni bir şeyler çıkıyor.
Dijital liderlik ya da dijital çağda liderlik konusunu “Henry Business School” Girişimcilik dersi öğretim üyesi Maks Belitski şöyle tanımlıyor:
But it is anyone who would want to become a leader can start with any of the three concepts or any three starting points, strategy, business, or IT. And then build on it, developing further, cross-fertilizing across the fields. So it is a multidisciplinary leader. It is a hybrid leader. It is a leader that understands the new digital wave but also has a strategic vision of the a market, of the product that they are developing, and how the technology can leverage possible contingencies.
“…lider olmak isteyen kişi bu üç konsept, bu üç başlangıç noktasından birinden başlayabilir; strateji, iş yönetimi ya da bilgi teknolojileri. Sonra bunun üzerine inşa eder, daha da gelişir ve alanları çapraz şekilde besler. Yani bu çok disiplinli bir liderdir. Hibrit bir liderdir. Bu lider, yeni dijital çağı anlar ama aynı zamanda pazarla ilgili, geliştirdiği ürünle ilgili ve teknolojinin nasıl kendisine bir avantaj sağlayacağı ile ilgili stratejik bir vizyona da sahiptir.”
Peki, bizim mevcut işletme yapılarımızda bu konularla halihazırda kim, nasıl ilgilenir?
Küresel büyüklükteki, özellikle teknoloji tabanlı, şirketlerde “Senior project manager / Kıdemli Proje Lideri ya da CTO (Türkçesi komik biraz ama) / “Chief Technology Officer” / Teknoloji Müdürü gibi pozisyonlar var. Bunların ana işi; teknolojiyi takip etmek, şirkete uyarlamak, yeni ve girişimci iş yapma şekilleri bulmak ve işletmenin dijital çağa tam uyumunu sağlamaktır. Ürünün ilk hayal aşamasından, son müşteriye ulaştıktan yıllar sonrasını bile kapsayan ürün ömrü boyunca yönetimini üstlenmektir.
Bizim ülkemizde daha yaygın olan büyük şirket uygulamalarında ise bu görevler CEO ve IT müdürü (ikisi de Türkçe değil) arasında paylaşılır. Genel müdür ve Bilgi işlem müdürü de teoride aynı görevlere sahiptir.
O halde özellikle bilgi işlem müdürlüğü diye ifade edilen pozisyonun ve Genel müdür ve üstü pozisyonların, şirketin uzun vadeli sağlığı için, mutlaka dijital liderler haline dönüşmesi şarttır. Yeniliklerin önünü açacak, işletmeyi daha teknolojik yatırımlara yöneltecek, dijital dünyaya ayak uydurmayı teşvik edecek adamların, tam tersi, bunlara direnç oluşturur, isteklere sistem yavaşlıyor, server çöküyor gibi bahaneler bulur, üzerine ilave iş düşmesin diye kırk takla atar durumda olmaları ise benim sıkça gördüğüm bir durumdur.
https://www.meltwater.com/sg/blog/second-look-southeast-asias-digital-leadership-problem/
İşletmenin teknolojiyi ne ölçüde kullanması gerektiği, teknoloji ile ne yapılması gerektiği konuları yönetim kurullarının ana gündem maddelerinden biri haline gelmeli. Tüm yöneticiler de, bu üç temel alandaki, ama özellikle bilgi teknolojileri alanındaki yetkinliklerini arttırmak zorundalar. Dijital liderlik için gerekli bu yetkinlikler nelerdir bilmek isterseniz, Avrupa birliğinin “e-compatence” / “e- yetkinlik” adını verdiği harika bir çalışma buldum. Çok detaylı olarak hangi yetkinliklerin gerekli olduğunu, hangi pozisyonlarda nasıl insanlar olması gerektiği ile ilgili bir standart çalışması yapmışlar. Buradan ulaşabilirsiniz…
Bu konuda bir başka değerli kaynak da Oxford Economics’in 2016 yılında yaptığı geleceğin liderleri araştırma sonuçları. 21 ülkeden, çeşitli sektörlerden, tam 4100 kişiyle yapılmış geniş kapsamlı bir araştırma bu… Araştırmanın “millenials” olarak tarif ettiği, doğum tarihi milenyuma yakın olan gençler şu an tüm çalışan nüfusun çoğunluğunu, yönetici sınıfının ise %20 sini oluşturuyorlarmış. Bu yaş kuşağın dijitalleşmeye bakışı, bu konuda yapılan işlerden ve izlenen politikalardan memnun olma oranları ve şirketin yetenek yönetim programlarından tatmin olmaları, bir önceki kuşağa mensup çalışanlara göre belirgin farklar içeriyor. Bu arada araştırmanın, yöneticilerin sadece %16 sında dijital lider olma vasıflarına yakınlık olduğunu gösterdiğini de belirtelim.
“Digital winners” olarak ifade edilen, dijital liderlik ve bu özellikleri kullanarak dijital dünyada öne geçen firmaları da incelemişler; bu firmaların rakiplerine göre aşağıdaki şekilde üstünlükleri bulunuyor:
http://www.oxfordeconomics.com/thought-leadership/leaders-2020
Daha iyi finansal performansa, daha yüksek çeşitliliğe, daha mutlu ve bağlı çalışanlara ve şirkette kalmaya daha eğilimli yöneticilere sahipler. Görünen önümüzdeki yıllarda yeterinde dönüşüm sağlayamayan firmalarda bu makas daha da açılacak. Özetle bu konu üzerine yatırım yapmaya değer olarak görünüyor…
https://www.informationweek.com/strategic-cio/digital-business/10-skills-cios-need-to-survive-thrive-in-2016/d/d-id/1323080?
https://www.meltwater.com/sg/blog/second-look-southeast-asias-digital-leadership-problem/
https://guidebook.com/mobile-guides/6-digital-leadership-practices-in-higher-ed/
http://www.oxfordeconomics.com/thought-leadership/leaders-2020